قانون همورابی
و پیمانکاران ساختمانی
مأخذ : Oct.2000 ,Plumbing Engineer
یکی از اولین قوانین پیمانکاری مدون جهان در سال 1780 پیش از میلاد نگاشته شده است. این مجموعه حاوی 300 پاراگراف متن لوایح قانونی در موضوعات متنوعی چون بازرگانی، اجتماعی، شهری و اخلاقی است. بخش لوایح و قوانین بازرگانی حاوی ملاحظات در باب مسئولیت پذیری پیمانکاران و سازندگان ساختمانهاست که بسیار جالبند. همچنین قوانینی برای خدمت اجباری سربازی، محدودیت تجارت نوشیدنی ها، بانک داری و امور مالی، مسئولیتهای مردان در قبال همسر و فرزندان (مانند مسئول بودن شوهر برای پرداخت دیون همسر) در این زمان تدوین شده اند. این مجموعه قوانین که توسط همورابی تدوین شده است. برای طبقات بالای جامعه مجازاتهای سخت تری به نسبت مردم عادی (در شرایط مساوی) قائل می شود. مرگ مجازاتی بوده است که نه فقط برای قاتلین بلکه برای دزدان، متجاوزین به عنف و کسانی که شهادت دروغ می دادند، اجرا می شده است. اگر خانه ای بر سر کسی خراب می شد و یا پزشکی با تجویز نادرست خود به بیمار صدمۀ جانی می زد، برای او مجازاتهای بسیار سنگین چون اعدام، قطع اعضاء بدن و جریمه های مالی در نظر گرفته می شد.
به هر حال مجازاتهای طبقه بندی شده در این مجموعه قوانین نشان از تحول شگرفی در نحوه تفکر زمان خود دارند.
همورابی ششمین پادشاه سلسله آموریان (بابل باستان) بوده است. وی شهر بابل را به قدری قدرتمند ساخت که به مدت 150 سال بر ناحیۀ جنوبی بین النهرین تسلط داشت و علاوه بر این با تدابیر بسیار سنجیدۀ خود، قومیتهای قدیمی سومر و اَکَد (جنوب بین النهرین) را تحت حاکمیت خود درآورد. همورابی از نژاد آموری بود، این نژاد گروهی از اقوام سامی بودند که در سالهای 2200 تا 2000 پیش از میلاد در سرزمین حاصلخیز بین دجله و فرات ساکن شدند.
همورابی بابل را به یکی از بزرگ ترین شهر های دنیا تبدیل کرد. باستان شناسان اذعان دارند که ساختار این شهر بی نظیر است. خیابانها به صورت کاملاً مستقیم ساخته شده اند و با زوایای قائمه خیابانهای دیگر را قطع می کنند. این تفکر خلاقانه نشان از حکومت قوی مرکزی و تسلط بر برنامه ریزی شهری دارد. از عوامل دیگری که در اشتهار این شهر دخیل هستند می توان به شبکه آبرسانی و کانالهای تخلیۀ فاضلاب نبوغ آمیز آن اشاره نمود. با تمام این اوصاف همورابی به خاطر تدوین مجموعه قوانین خود از شهرت بیشتری برخوردار است. این مجموعه قوانین بر ستونی از سنگ فوق العاده زیبای آذرین سیاه به ارتفاع هشت فوت نگاشته شده است که در سال 1902 میلادی در منطقۀ باستانی شوش کشف شد. البته جایگاه اصلی این ستون سنگی در بابل بوده است ولی نژاد ایلامی پس از تسخیر بابل در قرن دوازدهم پیش از میلاد آن را جا به جا کردند و به منطقۀ شوش باستان آوردند. این اثر ذیقیمت تاریخ بشر اکنون در موزۀ لوور پاریس نگهداری می شود (نمونۀ بازسازی شدۀ این اثر که کاملاً برابر اصل است در موزۀ ایران باستان نگهداری می شود. مترجم) در بخش بالایی این ستون سنگی، همورابی را می بینیم که در پیشگاه شاماش (خداوندگار خورشید در اساطیر آسوری و بابلی) نگهبان عدالت و قانون ایستاده و قوانین را از وی دریافت می کند. متن قوانین به خط میخی در 51 ستون و در زیر این تصویر نگاشته شده اند.
- فرازهایی از مجموعه قوانین همورابی
229- اگر معماری برای کسی بنایی برپا کند و آن را به درستی نسازد و ساختمان فرو ریزد و صاحبخانه را بکشد، مجازات او اعدام است.
230- اگر پسر صاحبخانه را بکشد، پسر سازنده باید اعدام گردد.
231- اگر بردۀ صاحبخانه را بکشد، سازنده باید برده ای در عوض به صاحبخانه بدهد.
232- اگر اجناسی از بین برود، سازنده تمام آنها را جبران کند و به دلیل اهمال در ساخت بنایی مناسب، ساختمان را با هزینۀ خود بازسازی کند.
233- اگر سازنده در حال ساخت بنایی باشد، حتی اگر تکمیل نشده باشد، چنانچه دیوارها نامتعادل به نظر برسند سازنده باید با هزینۀ خود آنها را مستحکم سازد.